Bắt chước hay bắt trước

Giờ tập viết của học viên lớp một. Cô giáo dặn dò: “Những em hãy nghe kĩ lời cô nói, làm cho đúng những điều cô làm mẫu. Phải bắt chước cô mà viết cho đúng…”. Và hiện giờ những em đang tập viết một chữ cái vào vở của tôi.

Bài Viết: Bắt chước là gì

Những giờ tập viết của lớp một đều giới thiệu như vậy. Em nào cũng phải cố bắt chước cô, nét lên nét xuống, nét cao nét thấp, nét đậm nét nhạt, nhất nhất đều phải đúng theo mẫu đã được viết sẵn ở đầu dòng. Xem ra nếu với trẻ con cái hoạt động bắt chước này cũng không phải dễ dàng gì. Đứa thì méo mồm, đứa thì trợn mắt, đứa thì ngoẹo đầu… cố điều khiển ngòi bút của tôi để tô cho đúng cái nét bút chì mà cô đã viết mẫu.Bắt chước là một hoạt động quan trọng và chủ yếu trong quá trình học tập, kể cả học để biết và tập để làm cho đúng. Đứa trẻ trước khi đến trường đã phải học tập nhiều thứ: tập đứng, tập đi, tập nói… Trẻ làm được những điều đó là do bắt chước,với sự giúp đỡ của những người to, thực ra là người to dạy chúng bắt chước, bắt buộc chúng phải bắt chước. Nếu bố mẹ không quan tâm dạy nói cho con thì đứa trẻ cũng phải “tự mình bắt chước” và cuối cùng nó vẫn có thể nói được. Trong những loài vật thì con người có khả năng bắt chước tốt nhất. Bởi một lẽ dễ hiểu là con người thông minh hơn loài vật và những giác quan phát triển đồng đều hơn loài vật. Một trẻ bị điếc bẩm sinh thì dẫu nó có thể phát âm được nhưng cuối cùng vẫn câm vì không có khả năng nghe để bắt chước mà nói. Loài khỉ được mệnh danh là tài năng bắt chước, nhưng một con khỉ sống chung với người cũng không thể nói tiếng người được vì cơ quan phát âm của nó không phát triển .Khi ta yên cầu học viên phải bắt chước để viết tập cho đúng thì hiển nhiên ta không yên cầu học viên sáng tạo, thậm chí cấm học viên sáng tạo.Cô giáo cũng không được phép sáng tạo. Chẳng hạn, cô không được phép dạy những em viết chữ cái theo kiểu “thư pháp” nghĩa là sau khi viết xong, ai muốn hiểu đó là chữ gì rất được! Trong trường hợp này, may ra chỉ có những nhà sáng tác mẫu chữ cái hay những nhà viết sách giáo khoa mới được quyền sáng tạo. Nhưng cũng không dễ gì để họ có thể sáng tạo. Đã từng có một lần chúng ta tiến hành cải phương pháp chữ viết. Tác giả cải phương pháp muốn những chữ cái được viết một phương pháp đơn giản hơn và do đó viết được nhanh hơn. Những chữ cái được viết giống như trong sách in. Chữ “bờ” không viết là “b” có bụng trên và bụng dưới, mà viết là “b” chỉ có một bụng dưới. Chữ “hờ” không viết là “h” mà viết là “h”… Trước kia viết “khuynh” thì nay viết là “khuynh”… Cuộc cải phương pháp này đã thất bại vì bị dư luận bảo thủ lên án nặng nề. Những nhà sáng tạo đành “chào thua”, ta lại trở về lối viết cũ…Trong lần cải phương pháp gần đây nhất, liên quan đến việc học chữ cái, một tác giả chỉ dám đưa ra một chút sáng tạo nho nhỏ. Đó là dạy viết chữ “e” trước, dạy viết chữ “a” sau. Lí do rất đơn giản: nếu với trẻ con lớp một, viết chữ “e” dễ hơn viết chữ “a”. Thế là ngay lập tức hàng loạt bài báo được đăng tải nhằm lên án tác giả với nhiều tội danh khác nhau: thay đổi trật tự a, b, c,… là gây mầm mống nổi loạn cho học viên; dạy e trước làm cho trẻ con nói ngô nói ngọng; dạy e trước làm cho giáo dục của ta càng ngày càng tụt hậu so với những nước dạy a trước; ngay gần đây thôi có người khẳng định rằng trật tự a,b,c.. giống như bảng tuần hoàn Men-đê-lê-ép, làm sao mà thay đổi được?Mới hay sáng tạo đâu phải là việc dễ dàng, đâu phải là việc ai cũng có thể làm được!Có nhiều học giả nói rất đúng rằng “trong ngẫu nhiên Iĩnh vực nào, ngẫu nhiên hoạt động nào cũng có thể sáng tạo và cũng cần phải sáng tạo” (điều khẳng định đó chẳng qua cũng chỉ là bắt chước người xưa nói mà thôi, không chứa yếu tố sáng tạo nào!).

Bạn đang xem: Bắt chước hay bắt trước

Từ đó suy ra là trong hoạt động bắt chước cũng có thể sáng tạo, thậm chí càng cần phải sáng tạo. Vì thế tuyệt đối không phải là nghịch lí khi ta nói “bắt chước một phương pháp sáng tạo”. Hiện nay, khi chúng ta chuyển sang cơ chế thị trường, khi ta vào WTO, hiển nhiên ta phải bắt chước những nước tư bản xem người ta điều hành non sông họ như vậy nào. Cố nhiên bắt chước lần này cũng cần phải sáng tạo, không rập theo khuôn mẫu của những người ta. Phải chăng vì thế mới có khái niệm “cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”? Trong những ngành nghề nghệ thuật và khoa học là những ngành nghề vốn dành cho sáng tạo thì thường xảy ra hiện tượng bắt chước trầm trọng đến mức độ phải gọi là ăn cắp, tức là “đạo”… Nào là đạo văn, đạo thơ, đạo nhạc, đạo họa, đạo toán…; mà không chỉ ở Việt Nam, ở những nước khác cũng không hiếm, mà đạo chích không phải chỉ là kẻ tầm thường mà còn tồn tại cả những nhân vật nổi tiếng hẳn hoi… Trong những ngành nghề này, ăn cắp có nghĩa là lấy thành quả sáng tạo của những người khác để làm sáng tạo của tôi… Chép nguyên một đoạn văn của những người ta mà không để trong ngoặc kép và không nêu nguồn thì đúng là ăn cắp. Vẽ lại một bức tranh của những người ta rồi đem dự thi cũng là ăn cắp. Viết một định lí đã có rất nhiều vào luận văn của tôi là ăn cắp… Tuy nhiên cũng có trường hợp người ta không chép nguyên văn, không vẽ lại đúng hệt… mà chỉ ăn cắp cái ý tưởng mà thôi. Vì vậy nhiều khi người ta còn phải tranh luận, thậm chí kiện tụng để xem trường hợp này, nọ có phải là ăn cắp hay không.Một lần có một bài làm Văn thi vào đại học được điểm 10 và được đăng lên báo. Ban đầu có nhiều người khen là hay, nhưng về sau lại có nhiều người chê. Những người chê cho rằng bài văn đó chẳng có ý gì mới, chẳng có gì sáng tạo, mà toàn nói lại ý kiến của những người khác. May mà em học viên viết bài văn đó không bị quy là đạo văn hay đạo ý tưởng mà chỉ bị phê bình là thiếu sáng tạo, nghĩa là chỉ toàn là bắt chước. Thật ra, nhiệm vụ của học viên khi đi thi hoặc làm bài kiểm tra là phải chứng tỏ rằng mình đã hiểu đúng được những gì mà chương trình, SGK, thầy cô yêu cầu em phải hiểu đúng. Vậy nếu họ chép lại, nói lại những điều đã học… thì chẳng có gì đáng để phê phán!Ở bậc PT, trong môn Văn, học viên được làm quen với khá nhiều tác phẩm kinh điển: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, truyện Kiều, Bình Ngô đại cáo, Tuyên ngôn độc lập, Ngục trung Nhật kí…, rồi Chí phèo, Vợ nhặt, Vợ chồng A Phủ, Rừng Xà-nu, Mùa lạc… Đã có rất nhiều rất nhiều bài viết của những nhà nghiên giúp, những nhà phê bình văn học…, rất nhiều luận văn cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ bàn về những tác phẩm ấy rồi… Mà thử hỏi trong những “nghiên giúp” đó có bao nhiêu phần trăm là mới mẻ, là sáng tạo… hay cũng chỉ làm cái việc tổng hợp lại, sắp xếp lại và bình thêm chút ít mà thôi…? Thế thì tại sao chúng ta lại yêu cầu một học viên lớp 12 trong vòng 120 phút có thể viết về “Ngục trung nhật kí” hay “Bình Ngô đại cáo” với những ý kiến riêng độc đáo, độc lập và sáng tạo của tôi? Thật là không hợp lí khi chúng ta bắt trẻ con phải “sáng tạo”, phải làm những điều mà người to già đầu bạc tóc vẫn chưa làm được.T

Xem thêm: Cut-Off Là Gì Và Cấu Trúc Cụm Từ Cut Off Trong Câu Tiếng Anh

hực ra người ta không muốn chê em học viên được điểm 10, mà chỉ muốn nhân dịp này để lên án phương pháp giảng dạy trong trường học của chúng ta. Nhiều ý kiến cho rằng chúng ta đang tiến hành một phương pháp dạy lỗi thời: dạy nhồi, dạy nhét, thầy áp đặt ý kiến của tôi (tức là của sách giáo khoa) cho học viên, không khuyến khích học viên sáng tạo, độc lập suy nghĩ, và từ đó làm cho học viên học vẹt, học tủ, học theo mẫu, học để đi thi, học để lấy bằng, bằng mọi phương pháp… Rồi người ta lên án phương pháp ra đề thi Văn, cho rằng đề thi là nguyên nhân làm cho học viên không sáng tạo. Rồi tiếp theo đó xuất hiện một số đề thi theo dạng mở, đại loại như (tôi không nhớ nguyên văn): hãy nói về trái tim có điều kì diệu, hãy viết về một bài học có nghĩa mà cuộc sống đã dạy cho em, hãy viết về người thân yêu nhất của tôi, hãy viết về một lỗi lầm mà em đã mắc phải… Tôi tin chắc rằng trước những đề thi như vậy thì học viên một là không biết viết gì, hai là sẽ viết một phương pháp “sáng tạo” nghĩa là bịa ra những chuyện không có thật nếu với mình, và ba là ăn cắp chuyện nơi nào đó đã đọc được…Chỉ có thể sáng tạo trên cơ sở hiểu biết tỉ mỉ, tường tận và ngọn ngành những kiến thức liên quan đến vấn đề mà anh đang nghiên giúp. Mà không phải cứ hiểu biết tỉ mỉ rồi thì ai cũng sáng tạo nên. Vì thế, yêu cầu sáng tạo là quá cao, không thể đặt ra nếu với tất cả mọi học viên. Yêu cầu truớc hết ở bậc phổ thông là vừa ý cho học viên những kiến thức cơ bản, phổ thông, toàn diện…, chứ không phải yêu cầu chủ yếu là sáng tạo.Đã là “đi học” thì trước hết là phải “học” và “tập” cái đã, kể cả học thuộc lòng và tập làm như máy nếu cần. Hãy xem xét hai hiện tượng: Một là bài văn điểm 10 không sáng tạo, chỉ bắt chước. Hai là kì tuyển sinh ĐH năm ngoái có hàng chục ngàn điểm 0. Thắc mắc đặt ra là hiện tượng nào làm chúng ta đau lòng hơn? Có biết bao nhiêu học viên đến trường mà không học được gì cả, không bắt chước được gì cả! Không học được gì, không bắt chước được gì thì làm sao nói đến sáng tạo, độc lập suy nghĩ?Vậy điều trước hết mà chúng ta phải lo lắng và quan tâm là làm sao cho học viên chịu học, chăm học để tiếp thu những kiến thức đã được tổng kết của nhân loại. Chúng ta phải đi lại từ bước cơ bản nhất: “Thầy có dạy, trò có học”, “thầy dạy thật, trò học thật”, rồi từ đó mới có thể phấn đấu “thầy dạy tốt, trò học tốt” và tiến lên “thầy dạy sáng tạo và trò học sáng tạo”. Thể Loại: Chia sẻ Kiến Thức Cộng Đồng
Bài Viết: Bắt Chước Là Gì – Bắt Chước, Bắt Trước Hay Bắt

Thể Loại: LÀ GÌ

Nguồn Blog là gì: https://fundacionfernandovillalon.com Bắt Chước Là Gì – Bắt Chước, Bắt Trước Hay Bắt