Bạn đang xem: Nhà phê bình văn học
Nhắcđến Hoài Thanh là nhắc đến một nhà văn hóa,nhà phê bìnhvăn họcViệt Nam lớn nhất, tài hoa nhất thế kỷ XX.
Ởgiai đoạn nào ông cũng có những đóng góp quan trọng cho sự nghiệp văn học của đấtnước. Mỗi bài viết của ông đều ghi nhận tài năng phê bình kiệt xuất, tấm gươngsống trung thực và lao động nghệ thuật bền bỉ.
HoàiThanh tham gia phong trào yêu nước từ rất sớm, ông từng 2 lần bị bắt giam, rồibị đuổi học vì các hành vi chống đối chính quyền thực dân Pháp.
Đầunăm 1931, ông vào Huế làm công cho một nhà in, đi dạy học, rồi viết báo, viếtvăn.
HoàiThanh khai sinh văn nghiệp của mình từ năm 1936 với hàng loạt các bài viết đăngtrên các báo Phổ thông, Dân chúng, Gazettede Huế, Tràng An...
Sauđó bằng nhiều bài nghiên cứu, phê bình, tiểu luận có giá trị, ông đã trở thànhmột cây bút lý luận phê bình sắc sảo, có nhiều đóng góp cho hoạt động nghiên cứuvăn học thời bấy giờ cùng những ảnh hưởng không nhỏ về sau này.
Nhàthơ trong phê bình thơ
Ởbài viết đầu tay, Hoài Thanh đã nói đến những khởi động quan trọng rồi sẽ pháttriển thành một phong trào thơ, một cuộc cách mạng trong thơ, một thời đại củathi ca.
Ôngđã đứng trên lập trường ủng hộ nó, khẳng định nó và ca ngợi nó, dẫu Thơ mới lúcđó còn đang trên đường hình thành giữa một biển thơ cũ, số người phản đối nó vẫnđang còn là lực lượng áp đảo.
Trongbuổi giao thời, giao tranh cũ mới, khi cái mới còn rất mong manh và lẻ loi,Hoài Thanh đã làm được việc tiên đoán đầy tài năng và dũng cảm.
Đâylà một tuyên ngôn không chỉ phù hợp với sự nghiệp viết của ông trước năm 1945mà cũng có sức chi phối rất cơ bản sự nghiệp viết của ông sau đó.
Đólà, trong phê bình, gồm phê và bình, ông chỉ bình chứ không phê: "Bình thì cònđược. Nhưng phê? Sao lại phê?” Bình có nghĩa là khen. Và khen tức là sự đi tìmvà xác định cái hay trong văn chương. Bởi nói như ông, với văn chương, để đượcgọi là văn chương, cái hay mới là cái đáng giá, còn cái dở, cái nhảm thì "khôngtiêu biểu gì hết.”
Ởbài tiểu luận có ý nghĩa tuyên ngôn này Hoài Thanh đã nói điều ông sẽ thực hiệnvà trung thành với nó trong suốt đời viết của mình.
Năm1942, Hoài Thanh và Hoài Chân viết"Thi nhân ViệtNam”- tác phẩm bất hủ đã đưa tác giả lên vị trí cao, xứngtầm một nhà nghiên cứu và phê bình lớn của nền văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX.
HoàiThanh được đánh giá là người đã trao chiếc áo hoàng bào trong lễ đăng quang củaThơ mới. Chính ông đã góp phần làm rõ diện mạo của "Một thời đại trong thi ca”mà sau này, những nhận xét của ông vẫn còn là mẫu mực của phê bình văn chươnghiện đại.
"Thinhân Việt Nam”đượcđánh giá là một thiên chính luận, một công trình tổng kết một cách sâu sắc, chuẩnmực về phong trào Thơ mới (1932-1945).
Tronghàng trăm nhà thơ, hàng vạn bài thơ, nhà phê bình đã chọn ra 46 nhà thơ, 169bài thơ tiêu biểu cho phong trào Thơ mới.
Trongđó Hoài Thanh đã vẽ nên chân dung thơ của các nhà thơ bằng một lối phê bình độcđáo. Ông ghi lại các ấn tượng, các cảm xúc, các hình sắc… mà thơ của từng nhàthơ đã hiện lên trong tâm hồn ông.
Sautất cả các thi sỹ, ông cũng là một nhà thơ với tất cả các phẩm chất của thơ qualời văn xuôi nghệ thuật quyến rũ, đưa người đọc vào một thế giới riêng do ông tạora.
Chưabao giờ trong nền văn học Việt Nam có một cuộc hẹn hò kỳ diệu như vậy, giữa tâmhồn một người "bình thơ” và tâm hồn những "thi nhân,” "lấy hồn tôi để hiểu hồnngười”...
Tấmgương lao động nghệ thuật bền bỉ
Saucách mạng Tháng Tám năm 1945, Hoài Thanh tích cực tham gia kháng chiến và nỗ lựctrau dồi quan điểm văn nghệ cách mạng.
Ôngnhư được tiếp thêm nguồn năng lượng mới, giúp sáng tạo thêm nhiều tác phẩm phêbình văn học - chủ yếu vẫn là những tác phẩm phê bình thơ, có giá trị tỏa sángtrong nền văn học cách mạng, kháng chiến và xây dựng xã hội mới.
"Cómột nền văn hóa Việt Nam” viết năm 1946 là tác phẩm đầu tiên ông viết sau Cáchmạng Tháng Tám.
Đâylà tác phẩm giàu tính chiến đấu và có sức thuyết phục cao bởi lý lẽ sắc bén vàtình cảm chân thành của tác giả đối với văn hóa dân tộc.
Tácphẩm tiếp theo"Nói chuyện thơ kháng chiến”(1951) tập hợp nhữngbài nói chuyện về thơ của Hoài Thanh trước đông đảo công chúng trên những nẻođường đầy gian lao mà anh dũng của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Vớisự đồng cảm sâu xa, Hoài Thanh luôn khẳng định "nội dung của thơ ca kháng chiếnlà tình yêu nước, và không có gì ngoài tình yêu nước, không có gì ngoài nhữngphương diện của tình yêu nước.”
Tiếptục duy trì những thao tác đã dùng khi viết Một thời đại trong thi ca, nhà phêbình đã quan sát thơ kháng chiến từ nhiều bình diện: cơ sở xã hội, đội ngũ sángtác, nội dung trữ tình, thể thơ...
HoàiThanh đã phác họa chân dung những con người mới của một thời đại mới, nhân vậtcông nông binh, đồng thời chọn lọc và giới thiệu những bài thơ kháng chiến tiêubiểu như"Viếng bạn"(Hoàng Lộc),"Nhớ"(HồngNguyên),"Bài ca vỡ đất"(Hoàng Trung Thông),"Ngườidân quân xã"(Vĩnh Mai),"Lượm", "Lên TâyBắc"(Tố Hữu)...
"Phêbình và tiểu luận”tập 1(1960), tập 2 (1965), tập 3 (1971), là bộ sách tập hợp những bài nói, bài viết,bài giảng của ông về văn học nghệ thuật của ông từ sau cách mạng.
Trongđó đáng chú ý là những bài giảng của ông về văn học cổ điển Việt Nam, như"Hoatiên," "Chinh phụ ngâm," "Truyện Kiều"đã đạttới sự phân tích sâu sắc với những khám phá mới mẻ.
Nhữngbài viết của ông về thơ Chủ tịch Hồ Chí Minh, thơ Tố Hữu cũng được nhiều ngườichú ý.
Ôngcòn đi bình thơ, nói chuyện thơ tới hàng nghìn buổi từ miền cực Bắc của Tổ quốcđến tận mũi Cà Mau.
Theosóng Đài tiếng nói Việt Nam, các câu chuyện thơ của ông đã lan tỏa khắp mọi miềnđất nước, góp phần truyền tải đến công chúng những giá trị cao đẹp của thơ cadân tộc, thơ cách mạng và kháng chiến.
Nhưmột nhà địa chất cần mẫn, yêu nghề, Hoài Thanh đã phát hiện được không ít vàngngọc của thơ ẩn trong lớp bụi thời gian hoặc trong các mạch chìm nổi của cuộc đời.
Nghĩvề sự đóng góp của mình cho cuộc đời, Hoài Thanh từng nói: "Dẫu chưa đóng gópđược gì nhiều thì cuộc đời mỗi chúng ta cũng là một giọt nước trong biển cảmênh mông và giọt nước không phải chỉ có chua với chát mà cũng có nhiều phần ngọt,phần trong. Và đến ngày nào đó chúng mình ra đi thì chúng mình cũng có thể nhẹnhàng ra đi với ý nghĩa ấy…”
Đánhgiá cao những đóng góp xuất sắc của ông cho sự nghiệp văn học nước nhà, năm2000, Nhà nước đã truy tặng ôngGiải thưởng HồChí Minh về Văn học nghệ thuật.
Xem thêm: Ekip Là Gì ? Khái Niệm Ê Kíp Là Gì Ê Kíp Là Gì
Cònthế hệ sau thì luôn nhớ tới ông như một biểu tượng phê bình văn học của văn đànViệt Nam thế kỷ XX./.